Αρχίζει το ματς...
Το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου που αρχίζει αύριο στη Νότια Αφρική αποτελεί την τέλεια ευκαιρία για τη μαζική φυγή από τη σύγχρονη οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα. Οι λαοί των διαφόρων χωρών βλέπουν στη διοργάνωση την ευκαιρία μιας νέας αναζήτησης ή ακόμη και συλλογικής φαντασίωσης.
Πρωτοφανής ενθουσιασμός
Στη Νότια Αφρική αρκεί η εμφάνιση της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου για να γίνουν μεγάλες και, φυσικά, ενθουσιώδεις συγκεντρώσεις.
Η χώρα που δοκιμάστηκε σκληρά από το φυλετικό διαχωρισμό, το γνωστό απαρτχάιντ, και υποφέρει τώρα από μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες βλέπει στη διοργάνωση του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου τη μεγάλη ευκαιρία για το νέο ξεκίνημα.
Επιδιώκει να προβληθεί σαν μια σύγχρονη χώρα, που μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά και ανταγωνιστικά και να προσελκύσει το ενδιαφέρον ξένων επενδυτών. Τα ρεκόρ στην εγκληματικότητα, στη διάδοση του AIDS και στη φτώχεια περνάνε σε δεύτερη μοίρα, καθώς η μπάλα δίνει τη μεγάλη ευκαιρία για μια διαφορετική θεώρηση της πραγματικότητας.
Αταξική κοινωνία
Είναι τέτοια η λαϊκή αποδοχή του ποδοσφαίρου, ώστε λειτουργεί, σε αρκετές περιπτώσεις, σαν πολιτικό όπιο του λαού, καταργώντας ακόμη και τις ταξικές διαφορές και τους αγώνες. Οι ποδοσφαιριστές των εθνικών ομάδων που έχουν επιτύχει την παγκόσμια αναγνώριση είναι ίσως οι μόνοι βαθύπλουτοι που δεν αντιμετωπίζονται αυστηρά από τους μη προνομιούχους του πλανήτη. Ακόμα και ισχυροί καπιταλιστές που χρηματοδοτούν ποδοσφαιρικές ομάδες ή έχουν αναδειχθεί σε παράγοντες του ποδοσφαίρου κερδίζουν τη λαϊκή αναγνώριση και ένα είδος ασυλίας σε ό,τι αφορά τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες.
Στις παραγκουπόλεις χωρών όπως της Βραζιλίας και της Νότιας Αφρικής το ποδοσφαιρικό όραμα είναι κοινό για τους εξαθλιωμένους.
Η οικονομική και κοινωνική άνοδος μέσα από ένα αγαπημένο, λαϊκό και ομαδικό άθλημα. Ελάχιστοι θα μετατρέψουν το όραμα σε πραγματικότητα, θα χρησιμεύσουν, όμως, σαν καλά παραδείγματα που θα ενισχύσουν την κοινωνική δυναμική του ποδοσφαίρου.
Εθνική αξιοπρέπεια
Το ποδόσφαιρο είναι και μέθοδος διεκδίκησης της εθνικής αξιοπρέπειας από λαούς που βρίσκονται σε δύσκολη θέση ή έχουν ταπεινωθεί. Στο ποδόσφαιρο δεν ισχύει ο διεθνής συσχετισμός δυνάμεων και όλα μπορούν να συμβούν. Η Αργεντινή μπορεί να ταπεινώσει τους Βρετανούς «αποικιοκράτες», που κέρδισαν τον πόλεμο στα Φόκλαντς, η Βραζιλία μπορεί να «ισοπεδώσει» μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες και άλλες μικρότερες ποδοσφαιρικές δυνάμεις να κάνουν την έκπληξη και να στείλουν το μήνυμα της εθνικής ανάτασης.
Ο θρίαμβος της εθνικής μας ομάδας στο Ευρωπαϊκό Κύπελλο του 2004 δημιούργησε, για ένα διάστημα, ψυχολογία νικητή σε πολλούς συμπολίτες μας και πέρασε μια θετική διεθνή εικόνα για την Ελλάδα λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς του 2004. Το πιθανότερο είναι ότι η ποδοσφαιρική εικόνα της χώρας μας θα είναι αρκετά γκρίζα στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Νότιας Αφρικής και θα αντιστοιχεί σε γενικές γραμμές στα γνωστά οικονομικά προβλήματα και την υποβάθμιση της διεθνούς μας θέσης.
Η μπάλα, όμως, είναι στρογγυλή και δεν μπορεί να αποκλειστεί μία ευχάριστη έκπληξη. Το στοιχείο του απρόβλεπτου άλλωστε είναι μέρος της γοητείας του ποδοσφαίρου.
Η οικονομική διάσταση
Η οικονομική διάσταση του ποδοσφαίρου ενισχύεται με το πέρασμα του χρόνου. Τα ποσά που κερδίζουν οι διεθνούς φήμης ποδοσφαιριστές και προπονητές αυξάνονται συνεχώς και δεν επηρεάζονται από τις δημοσιονομικές δυσκολίες και την ύφεση που εκδηλώνονται σε διάφορες οικονομίες του πλανήτη. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δαπάνες για την προετοιμασία των εθνικών ομάδων και τα πριμ που προσφέρονται στους ποδοσφαιριστές ακόμα και από χώρες που αντιμετωπίζουν οξύτατο δημοσιονομικό, οικονομικό πρόβλημα εντυπωσιάζουν τους οικονομικούς αναλυτές.
Στη Νότια Αφρική θα επιχειρηθεί ένα νέο παγκόσμιο ρεκόρ εμπορικής αξιοποίησης του ποδοσφαίρου. Μεγαλύτερη τηλεθέαση και τηλεοπτικά δικαιώματα, περισσότεροι χορηγοί με ισχυρότερη προβολή των υπηρεσιών και των προϊόντων που προσφέρουν, καλύτερη αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας στη μετάδοση των αγώνων και την οικονομική τους εκμετάλλευση.
Κυριαρχία του θεάματος
Η δυναμική του ποδοσφαίρου στηρίζεται στην κυριαρχία του θεάματος. Πέρα από τις αναλύσεις των οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών διαστάσεων του φαινομένου, υπάρχει μία ακαταμάχητη πρώτη ύλη, το αθλητικό θέαμα. Αυτό θα μας βγάλει τις επόμενες εβδομάδες από τους περιορισμούς της καθημερινότητας και τους υπολογισμούς που ιδιαίτερα την περίοδο που διανύουμε στην Ελλάδα μπορεί και να μην οδηγούν πουθενά.
Ας απολαύσουμε, λοιπόν, το θέαμα και ας ελπίσουμε ότι στην εξαιρετικά πιθανή περίπτωση που δεν θα επαναλάβουμε τον ευρωπαϊκό θρίαμβο του 2004 τουλάχιστον θα αποφύγουμε τον παγκόσμιο διασυρμό του 1994...
