«WSJ»: Πώς απέτυχε το σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας
«Wall Street Journal»).
Το πώς απέτυχε το σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας, περιγράφει αποκαλυπτικό δημοσίευμα της «WSJ», στο οποίο καταγράφονται άγνωστες πτυχές των διαπραγματεύσεων της ελληνικής κυβέρνησης με το ΔΝΤ και την ΕΕ, κυρίως με τους Γερμανούς αξιωματούχους, οι οποίοι αρνούνταν πεισματικά οποιαδήποτε παρέκκλιση από τα σκληρά μέτρα λιτότητας.
Το δημοσίευμα, φιλοξενεί δηλώσεις του πρώην πρωθυπουργού, Γιώργου Παπανδρέου και επισημάνσεις από ανθρώπους που ήταν παρόντες στις σχετικές συζητήσεις που είχε ο τότε υπουργός Οικονομικών, Ευάγγελος Βενιζέλος (ο οποίος δεν δέχθηκε να κάνει κάποιο σχόλιο σχετικά στη «WSJ»), αλλά και ο πρόεδρος της ΝΔ, Αντώνης Σαμαράς, με τους Ευρωπαίους εταίρους.
Η αμερικανική εφημερίδα υποστηρίζει πως «η διογκούμενη αναταραχή που καταγράφεται στην Ελλάδα αποτελεί το αποκορύφωμα ενός ριζικού πειράματος λιτότητας, και μίας πρόχειρα σχεδιασμένης οικονομικής μεταρρύθμισης, που έσπρωξαν τη χώρα στο χείλος της κοινωνικής και οικονομικής κατάρρευσης».
Aυτά είναι τα κυριότερα αποσπάσματα του άρθρου για την καλύτερη ενημέρωση των αναγνωστών:
Η ιστορία του καταδικασμένου σχεδίου διάσωσης υποδηλώνει ότι η επιβολή της αυστηρής λιτότητας σε μεμονωμένα κράτη-μέλη, όχι μόνο δεν σώζει το ευρώ, αλλά μπορεί να επιδεινώσει την κρίση. Η μοίρα της Ελλάδας καταδεικνύει κυρίως ότι αυτό που απαιτείται, για να πουληθεί ένα σχέδιο διάσωσης σε ένα απρόθυμο γερμανικό κοινό, μπορεί να είναι καταστροφικό, από πολιτικής απόψεως, για τον καταχρεωμένο ευρωπαϊκό νότο. Η ευθύνη για την αποτυχία χρεώνεται στην ελληνική πολιτική τάξη, όμως για τον πρώην πρωθυπουργό, Γιώργο Παπανδρέου τα πράγματα είναι διαφορετικά. «Ηταν μία σχεδόν αδύνατη αποστολή», δήλωσε ο κ. Παπανδρέου, ο άτυχος -σύμφωνα με τη «WSJ»- πρωθυπουργός που απομακρύνθηκε μετά από εξέγερση μελών του κόμματός του το περασμένο φθινόπωρο. Οταν ζήτησε από την Γερμανίδα Καγκελάριο ηπιότερους όρους, η απάντησή της ήταν ότι το σχέδιο διάσωσης πρέπει να πονάει. «Θέλουμε να είμαστε σίγουροι ότι κανένας άλλος δεν θα το θέλει», είπε η κ. Μέρκελ, όπως ισχυρίζεται ο κ. Παπανδρέου.
Αντίθετη ήταν η γραμμή του ΔΝΤ, το οποίο τασσόταν υπέρ τού να δοθεί προτεραιότητα στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και του να γίνουν οι περικοπές των δαπανών σταδιακά, για να προστατευθεί η Οικονομία. Η Ελλάδα δεν είχε άλλωστε την «πολυτέλεια» υποβάθμισης του εθνικού νομίσματος.
Παράλληλα, ως οικονομικός σύμβουλος του κ. Παπανδρέου, η εταιρεία «Lazard Ltd.», τον είχε ήδη προειδοποιήσει ότι τα ομολογιακά χρέη της χώρας ήταν αβάστακτα και χρειάζονταν αναδιάρθρωση. Αποψη με την οποία συμφωνούσε και ο τότε επικεφαλής του ΔΝΤ, Ντομινίκ Στρος-Καν.
Η συγκεκριμένη θέση προσέκρουσε ωστόσο στις αντιρρήσεις τόσο της Γαλλίας, όσο και της ΕΚΤ, οι οποίες φοβήθηκαν, ότι μία τέτοια κίνηση θα μπορούσε να απειλήσει την αξιοπιστία του αξιόχρεου άλλων χωρών του ευρώ.
Η Γερμανία, θεωρούσε ότι μία άφεση του χρέους θα οδηγούσε στη χαλάρωση της πίεσης για την υλοποίηση διαρθρωτικών αλλαγών.
«Κι εγώ θα ήθελα να μειώσω το έλλειμμά μου στο μισό», φέρεται να είχε δηλώσει η κ. Μέρκελ προς τον κ. Παπανδρέου, σε συνάντησή τους στο Βερολίνο.
Παρά τις προσπάθειες του τότε υπουργού Οικονομικών, Γιώργου Παπακωνσταντίνου, και την αρχικά θετική άποψη της κοινής γνώμης για την υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων τα πράγματα εξελίχθηκαν με τρόπο δραματικό. Την άνοιξη του 2011, η λιτότητα οδήγησε την Οικονομία σε ελεύθερη πτώση. Οι διαμαρτυρίες συγκλόνισαν το κέντρο της Αθήνας. Δεν υπήρχε πλέον κοινοβουλευτική στήριξη για την έγκριση των μέτρων.
Τον Ιούνιο, ο κ. Παπανδρέου αντικατέστησε τον Υπουργό Οικονομικών του με τον μεγαλύτερο πολιτικό του αντίπαλο, τον κ. Ευάγγελο Βενιζέλο, ο οποίος ανέλαβε απρόθυμα την αποστολή, φοβούμενος ότι θα ήταν καταστροφή για το πολιτικό του μέλλον, σύμφωνα με συνεργάτες του.
Πολλοί Ελληνες πίστεψαν ότι θα ήταν σκληρός διαπραγματευτής. Ωστόσο, ο μακρύς λόγος του κατά την πρώτη του συμμετοχή στο Συμβούλιο των Υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης, χτύπησε τις λάθος χορδές.
Είπε στους ομολόγους του ότι έπρεπε να χαλαρώσουν στους σκληρούς όρους, υπογραμμίζοντας τις αυξανόμενες πολιτικές δυσκολίες. Χαρακτήρισε τους στόχους για ιδιωτικοποιήσεις μη ρεαλιστικούς και κατηγόρησε το ευρωπαϊκό δίκαιο ότι καθιστά την πώληση περιουσιακών στοιχείων του κράτους πολύπλοκη. Αφησε να εννοηθεί ότι η Ευρώπη δεν είχε άλλη επιλογή από το να δανείσει περισσότερα χρήματα, καθώς μία χρεοκοπία θα αποσταθεροποιούσε την ευρωζώνη. Η ελληνική κρίση είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα, είχε πει τότε.
Οι άλλοι Υπουργοί αντέδρασαν με οργή. Κατά τη γνώμη τους, ήταν σαν να προσπαθούσε να αμβλύνει δύσκολες αποφάσεις απειλώντας τους πιστωτές του. Επιδόθηκαν σε μία επίθεση κατά του κ. Βενιζέλου μέχρι τις 2 τα ξημερώματα, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα πρέπει να οικοδομήσει ξανά την αξιοπιστία της προτού λάβει νέα βοήθεια.
Αντί δε να εγκρίνουν την προγραμματισμένη τρίμηνη δόση, την έβαλαν στον πάγο έως ότου η Αθήνα προχωρούσε σε περισσότερες μεταρρυθμίσεις. Καθώς η σύνοδος έφθανε στο τέλος της, ο κ. Βενιζέλος προσπάθησε για άλλη μία φορά να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση, κάτι που θα του επέτρεπε μία πολιτική νίκη στην πατρίδα του.
«Βρίσκομαι εδώ για πρώτη φορά», φέρεται να είπε. «Θα έκανε άσχημη εντύπωση αν η δόση δεν εγκριθεί». Εκκληση η οποία προκάλεσε το οργισμένο ξέσπασμα του Ολλανδού ομολόγου του, Γιαν Κίις ντε Γιάγκερ.
Στις 23 Ιουνίου εξάλλου, η κ. Μέρκελ και άλλοι αρχηγοί ευρωπαϊκών συντηρητικών κομμάτων κάλεσαν στις Βρυξέλλες τον κ. Σαμαρά. Επί 3 ώρες προσπαθούσαν να τον πείσουν να στηρίξει το πρόγραμμα. Τους απάντησε ότι αυτό είναι καταδικασμένο να αποτύχει. «Τότε θα χρειαστείτε ένα σχέδιο-Β και είμαι ο μόνος που μπορώ να το φέρω εις πέρας», φέρεται να δήλωσε.
Εμφανίστηκε πρόθυμος να μειώσει το έλλειμμα και να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις ζήτησε όμως και αποκλιμάκωση της φορολόγησης, κάτι που θα οδηγούσε, κατά τη γνώμη του, στην ώθηση της Οικονομίας. Βρήκε σύμμαχο, μόνο τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, Βίκτορ Ορμπαν.
Ο κ. Βενιζέλος, από την πλευρά του, προσπάθησε ξανά να επιβάλλει χαλάρωση των όρων του σχεδίου διάσωσης τον Σεπτέμβριο. Κατά τη διάρκεια μεταμεσονύκτιων συνομιλιών στο υπουργείο Οικονομικών, επιθεωρητές από το ΔΝΤ και την ΕΕ τον πίεσαν να προχωρήσει στην απόλυση εργαζομένων του δημόσιου τομέα και στο κλείσιμο προβληματικών κρατικών επιχειρήσεων.
«Δεν θέλω να μπω σε μία τεχνικής φύσεως συζήτηση μαζί σας. Το ζήτημα είναι πολιτικό», φέρεται να είπε. Οι επιθεωρητές του απάντησαν ότι δεν ήταν σε θέση να προσφέρουν πολιτικές παραχωρήσεις και αποχώρησαν από την Αθήνα χωρίς να εισηγηθούν την απελευθέρωση της επόμενης δόσης για την Ελλάδα.
Η χώρα βρέθηκε ξανά στο χείλος του γκρεμού, με το υπουργείο Οικονομικών να διαθέτει λιγότερο από 1 δισ. ευρώ στα ταμεία του. Ο λογαριασμός για τη μηνιαία καταβολή μισθών και συντάξεων του Δημοσίου ήταν 4 φορές μεγαλύτερος. Η κυβέρνηση της Ελλάδας γλίτωσε τη χρεοκοπία μόνο επιλέγοντας να μην πληρώσει τους προμηθευτές της.
Ο Υπουργός Οικονομικών έπρεπε να στραφεί ξανά προς τους Ευρωπαίους ομολόγους του, οι οποίοι θα είχαν συνάντηση στην Πολωνία στα μέσα Σεπτεμβρίου. Το βράδυ πριν από τη Σύνοδο, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, «στρίμωξε» τον κ. Βενιζέλο στο μπαρ του ξενοδοχείου που διέμεναν, και του ξεκαθάρισε, ότι η Ευρώπη έχει εξαντλήσει τα όρια ανοχής της με την Ελλάδα.
«Αν θέλετε να παραμείνετε στο ευρώ, πρέπει να πάρετε μέτρα», φέρεται να είπε ο κ. Σόιμπλε. «Η Ελλάδα επιθυμεί να παραμείνει στο ευρώ», απάντησε ο Ελληνας Υπουργός Οικονομικών, ο οποίος, σύμφωνα με αξιωματούχους που επικαλείται η εφημερίδα, έγινε πιο συνεργάσιμος.
Το ελληνικό πρόγραμμα ωστόσο είχε εκτροχιαστεί δραματικά. Τον Οκτώβριο, το ΔΝΤ, υπό την αυστηρή πλέον ηγεσία της πρώην υπουργού Οικονομικών της Γαλλίας Κριστίν Λαγκάρντ, ανάγκασε την Ευρώπη να έρθει αντιμέτωπη με την πραγματικότητα: Τα νούμερα δεν έβγαιναν.
Η διάγνωση ανάγκασε τους ευρωπαίους ηγέτες να ελαφρύνουν το χρέος της Ελλάδας, με το ευρωπαϊκό συμβούλιο της 26ης Οκτωβρίου να οδηγεί στο «κούρεμα» κατά 53,5% των ελληνικών ομολόγων. Στην Αθήνα, ωστόσο, η κυβέρνηση φυλλορροούσε.
Ο κ. Παπανδρέου πρότεινε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το νέο σχέδιο. Εξοργισμένοι από το ελληνικό απρόοπτο, η κ. Μέρκελ και ο κ. Σαρκοζί, στις Κάνες, έθεσαν στον Ελληνα Πρωθυπουργό το δίλημμα: εφαρμογή του προγράμματος ή έξοδος από το ευρώ.
Κατά την επιστροφή του αεροπλάνου στην Αθήνα εκείνη τη νύχτα, ο κ. Παπανδρέου αποφάσισε ότι χρειαζόταν λίγο ύπνο. Ο κ. Βενιζέλος έμεινε ξάγρυπνος, πήρε ένα φύλλο χαρτί και έγραψε ένα δελτίο Τύπου με το οποίο ακύρωνε το δημοψήφισμα. «Η θέση της Ελλάδας στο ευρώ αποτελεί ιστορική κατάκτηση... που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί», έγραψε. Οταν προσγειώθηκε το αεροπλάνο, στις 4:45 τα ξημερώματα, έδωσε στη δημοσιότητα το κείμενο χωρίς να ενημερώσει τον κ. Παπανδρέου.
Βουλευτές προσκείμενοι στον κ. Βενιζέλο αμφισβήτησαν τον Πρωθυπουργό και πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ. Ο τελευταίος αναγκάστηκε σε παραίτηση, καθώς οι ωμές και ανοιχτές πλέον απειλές περί εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη, σόκαραν την ελληνική κοινή γνώμη.
Σοκαρισμένος ήταν, κατά τη «WSJ», και ο κ. Σαμαράς, o οποίος αναγκάστηκε να γίνει απρόθυμα συνεταίρος με τον κ. Βενιζέλο στη στήριξη του νέου πρωθυπουργού, Λουκά Παπαδήμου.
Ο κ. Παπαδήμος ωστόσο, ένα προσεκτικό πρώην στέλεχος της ΕΚΤ, στερούνταν της απαραίτητης πολιτικής ισχύος για τη μεταρρύθμιση της ελληνικής οικονομίας και του κράτους εξαιτίας ενός απρόθυμου Κοινοβουλίου, με αποτέλεσμα, όπως το μεγαλύτερο μέρος των μεταρρυθμίσεων να παραμένει στον πάγο μέχρι τις εκλογές του Μαΐου, τις οποίες «απαίτησε ο κ. Σαμαράς.
Οι σύμβουλοί του δεν πίστευαν τις δημοσκοπήσεις, ο οποίες έδειχναν να καταρρέει η στήριξη των δύο μεγάλων κομμάτων και να αυξάνονται οι ψήφοι για τους κομμουνιστές, τους νεοναζί και άλλες ριζοσπαστικές ομάδες, ανέφερε το δημοσίευμα, προσθέτοντας:
Στις 6 Μαΐου, ωστόσο, Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ υπέστησαν πλήγμα πολύ μεγαλύτερο από αυτό που έδειχναν οι δημοσκοπήσεις. Ο λαός κατηγορεί τα δύο μεγάλα κόμματα του κατεστημένου ότι ήταν αυτά που οδήγησαν την Ελλάδα στην κρίση χρέους, και ότι ακολούθως την κατέστρεψαν, στη προσπάθειά τους να βγουν από αυτήν.
